De klimaatcrisis is de grootste opgave van onze tijd. Wachten kan niet meer: we moeten ook als gemeente nú de handen uit de mouwen steken. We moeten invulling geven aan de Regionale Energie Strategie (RES), en ervoor zorgen dat in 2050 alle huizen van het aardgas af zijn. Omdat er dit decennium actie moet worden ondernomen, zijn windmolens en zonnevelden de enige reële mogelijkheden voor grootschalige duurzame energieopwekking.
Grote investeringen in energiebesparing, isolatie, schone energie en een klimaatpositieve gebouwde omgeving zijn nodig.
Eerlijk betekent dat ook mensen met minder geld kunnen meekomen in en profiteren van de energietransitie, bijvoorbeeld door deelname in coöperatieve energieprojecten.
Samen betekent dat iedereen tijdig wordt meegenomen en kan meepraten over de manier waarop de energietransitie vorm krijgt. We zetten in op burgerraden, organiseren wijkgesprekken, ondersteunen energiecoöperaties en zorgen ervoor dat we niet afhankelijk worden van monopolistische bedrijven. Met netbeheerder Stedin worden nu al afspraken over toekomstige netcapaciteit gemaakt. Per jaar wordt breed gecommuniceerd met alle inwoners over status en voortgang van de energietransitie.
Natuurpositief betekent dat de energietransitie gepaard gaat met verdere ontwikkeling van onze natuur. Zo vragen we van projectontwikkelaars de natuur te versterken en biodiversiteit te stimuleren.
Circulair betekent dat we ons sterk maken voor een economie die grondstoffen in de kringloop houdt. De gemeente zet in op korte ketens en hergebruik van grondstoffen, geeft in haar inkoopbeleid het goede voorbeeld en zorgt voor een minimale hoeveelheid restafval.
Kortom, we benaderen klimaat en duurzaamheid vanuit een integrale visie. We werken daarbij aan de hand van een lange termijn actieplan waarin we duidelijk vastleggen hoe we het einddoel in 2040 gaan behalen en waarin ook monitoring en communicatie een prominente plek hebben.
1. Doelstelling - GroenLinks onderschrijft de doelstelling “Houten klimaatneutraal in 2040”: Houten doet zijn deel in de regio, en gaat over op schone energie. Met de wind- en zonprojecten die al in de planning zitten, zullen we ongeveer de helft van onze energiebehoefte duurzaam opwekken. Er valt dus nog genoeg te doen. We kiezen voor een goede balans tussen windmolens, zonnevelden en zon op dak. Windmolens vragen minder ruimte en minder netcapaciteit dan zonnevelden; het is belangrijk om van beide vormen van energieopwekking gebruik te maken. Windmolens moeten zorgvuldig ingepast worden in het landschap, in samenspraak met omwonenden, en uiteraard altijd voldoen aan strenge (milieu)wetgeving.
2. Windpark Goyerbrug - De gemeenteraad heeft JA gezegd tegen Windpark Goyerbrug. GroenLinks is voor het project in deze vorm: omdat het een goed plan is, en een nieuw plan weer onzekerheid met zich mee zou brengen over financiële compensatie voor omwonenden. Windpark Goyerbrug is essentieel in de strijd tegen klimaatverandering en om het doel “Houten Energieneutraal 2040” te halen.
3. Waar wind en zon? - We zijn positief over de Regionale Energie Strategie (RES), waarin iedere gemeente zoekgebieden aanwijst voor windmolens en zonnevelden. Een zoekgebied is precies dat: een plek om uitgebreid te onderzoeken naar mogelijkheden. Liefst zien wij dat zoveel mogelijk opties worden onderzocht; de gemeente moet daarom door met het aanwijzen van meer zoekgebieden. Uiteraard gaan we hard door met zon-op-dak. We maken daarover afspraken met Viveste, en gebruiken grote bedrijfsdaken en daken van gemeentegebouwen.
4. Eigendom - Onze inzet is dat het eigendom van energie-opwekinstallaties minimaal 50% lokaal is (met een streven naar 100%), en winsten aan de gemeenschap ten goede komen, bij voorkeur om meer duurzaamheid te stimuleren. GroenLinks wil het liefste dat iedereen in de gemeente meeprofiteert, en staat daarom positief tegenover overheidseigendom van opwek-installaties.
5. Klimaatfonds - We willen energiearmoede voorkomen. Een interessante mogelijkheid die wij willen onderzoeken is om de inkoop en verkoop van duurzame stroom lokaal te doen via een gemeentelijke of provinciale energiemaatschappij. Een deel van de winst kan gestort worden in een Klimaatfonds, of via korting op de energierekening terecht komen bij lagere inkomens. Onze wethouder heeft de eerste stap al gezet via Houtense samenwerking met de Gemeenten4GlobalGoals-campagne van de VNG en Klimaatverbond Nederland, waar gewerkt wordt aan een soortgelijk plan.
6. Uitgaven in verband met energietransitie - Voor de energietransitie zijn veel investeringen nodig, bijvoorbeeld in isolatie, zonnepanelen of warmtepompen. Dat geld wordt weliswaar terugverdiend, maar bij installatie is in één keer een som nodig die de meeste mensen niet op de bank hebben staan. Er zijn diverse manieren van voorfinanciering bijv. subsidies of leningen (eventueel vanuit een Klimaatfonds). Wij willen dat de gemeente een actieve rol neemt in het ontzorgen van mensen, te beginnen bij het onderzoeken van geschikte opties.
7. Wamtetransitie - Nederland gaat de komende jaren geleidelijk van het aardgas af en over op duurzame warmtebronnen. Wij zien een belangrijke rol voor de gemeente om deze transitie zo soepel mogelijk te maken voor inwoners en woningcorporaties. Dat doen we niet alleen; Houten zoekt aansluiting bij andere gemeenten voor samenwerking en delen van kennis. Het Deense model van aanleg van warmtenetten spreekt ons aan; hierin wordt begonnen met kleine netten met meer warmtebronnen. Netten zijn coöperatief of gemeentelijk eigendom, en worden aangelegd op basis van werkelijke kosten (dat levert een flinke besparing). Eventuele bedrijfswinst wordt in het net geherinvesteerd.
8. TEO en TEA - We zijn enthousiast over aquathermie: Thermische Energie uit Oppervlaktewater (TEO) en Thermische Energie uit Afvalwater (TEA). Deze worden onderzocht voor Houten-Zuid. Aardwarmte oftewel geothermie wordt samen met Nieuwegein en Utrecht onderzocht voor Houten-Noord. Voor zowel aqua- als geothermie kan gemeentegrond of water gebruikt worden om er warmte uit te halen. De gemeente is dus eigenaar van de warmte, en kan ervoor zorgen dat deze ‘gemeenschappelijke’ warmte eerlijk wordt verdeeld.
9. Aanpak: we doen het samen - We steunen de verschillende organisaties die inwoners bewust maken van de noodzaak van de energietransitie, en hen helpen en ontzorgen met informatie, met energie besparen en collectieve inkoopacties. Deze organisaties verdienen de zekerheid van een basissubsidie voor hun belangrijke taak, zodat zij niet afhankelijk zijn van losse projectsubsidies. De gemeente gaat door met de Duurzaamheidspagina in ’t Groentje, waar de organisaties hun boodschap verspreiden. De gemeente steunt verder initiatieven zoals het Repaircafé, de Kringloopwinkel en het Doorgeefluik. Consuminderen moet makkelijk zijn.
10. Woningen - Energie die we besparen hoeft niet opgewekt te worden. Goede isolatie helpt in de winter, maar ook in de zomer om woningen koel te houden en het gebruik van energie-intensieve airconditioning te beperken. Energiebesparing is een van onze hoogste prioriteiten. Onze inzet: de bestaande woningvoorraad wordt geïsoleerd naar de huidige normen, en alle nieuwe woningen worden nul-op-de-meter. Ook hier willen we dat er mogelijkheden komen voor voorfinanciering.
11. Tonen wat er gebeurt - We willen inzichtelijk maken wat de gemeente doet zodat voor alle Houtenaren duidelijk is hoe groen, circulair en duurzaam hun eigen gemeente is. Voorbeelden: een dashboard op de homepage van de gemeentepagina en een matrixbord op het Rond waarop te zien is hoeveel duurzame stroom wordt opgewekt; rapporteren van cijfers over gescheiden afvalinzameling, aantal (nieuwe) circulaire bedrijven in Houten, circulaire bouw. Houten doet mee aan de ‘CO2 Prestatieladder’.
12. Duurzaam inkopen - Duurzaam inkopen is lastig precies te omschrijven, maar betekent in ieder geval dat er bij productie zo min mogelijk milieubelasting is geweest en dat gekochte goederen na gebruik kunnen worden hergebruikt. De gemeente doet dit deels, zie https://www.houten.nl/groen-water-en-duurzaamheid/circulaire-economie. Het percentage circulaire inkoop moet naar 100%: de gemeente koopt circulair in tenzij het niet anders kan, en bij aanbesteding gelden duurzaamheidsvoorwaarden. Ook wil GroenLinks dat de gemeente diervriendelijk inkoopt, met minder plastic, en overgaat op biologische/ vegetarische catering.
13. Afvalinzameling - Houten scheidt 75% van het huishoudelijk afval, tegenover een landelijk gemiddelde van ongeveer 50%. Wij willen dat wordt onderzocht hoe dit nog beter kan, bijvoorbeeld met gebruik van meer “schone stromen” (bijv. luiers); diftar (huishoudens met minder afval betalen lagere afvalstoffenheffing) is ook een mogelijkheid. Bronscheiding is belangrijk voor bewustwording, maar voor appartementengebouwen niet altijd mogelijk. In plaats van dit afval als restafval te beschouwen, moet de gemeente kijken naar nascheiding als praktische oplossing. Uiteindelijk willen wij toe naar 0% restafval, oftewel een volledig gesloten kringloop waarin afval kan worden hergebruikt.
14. JA-JA sticker - De automatische bezorging van reclamefolders leidt tot veel overbodig afval. Wij zijn, in navolging van andere gemeenten in Nederland, voor de invoering van een JA-brievenbus sticker. Alleen als je dat hebt aangegeven krijg je reclamefolders; brievenbussen zonder sticker krijgen geen huis-aan-huis folders (en wel de lokale krant).
15. Extra punten besparing, quick wins - Wij zijn voor maatregelen tegen overduidelijke energieverspilling. We denken aan: sluiten van deuren in winkelcentra, geen terrasverwarmers meer, straatverlichting uit of minder tussen 12 en 6 uur, monumenten niet de hele nacht verlichten. Ook al gaat het om kleine hoeveelheden energie, dit soort verspilling kan anno 2022 niet meer.