Nederland wordt steeds minder gastvrij voor vluchtelingen. De gevolgen daarvan zijn op lokaal niveau al goed te merken, ook in Houten. Nieuwkomers worden niet goed meer ondersteund, voor asielzoekers zijn we ronduit hardvochtig. Maar het kan ook anders, humaner. Dat zegt Tijm Corporaal, fractievoorzitter van GroenLinks Houten.

Vorige week bracht de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, haar jaarrapport uit. Een interessant document, mede door de feiten die werden genoemd:

  • 80 procent van alle vluchtelingen wordt in de regio opgevangen.
  • In 2011 werden 80 000 vluchtelingen op grond van het herhuisvestingsprogramma voor de meest kwetsbare vluchtelingen elders in de wereld gevestigd. Met dit programma betuigt de wereld haar solidariteit aan de vluchtelingen. De UNHCR geeft de landen die vluchtelingen opvangen hiermee ook een duidelijk signaal: “wij denken met jullie mee!”
  • Door het antivreemdelingen sentiment kwamen slechts 5 000 van deze vluchtelingen (6,25 procent) in Europa terecht.

Minder gastvrij

Nederland neemt jaarlijks 500 uitgenodigde vluchtelingen op, als bijdrage aan het herhuisvestingsprogramma van de UNHCR. Maar we worden wel steeds minder gastvrij voor deze vluchtelingen. Zo kwam minister Leers in februari met een voorstel om selectief te worden onder het motto dat de kans op integratie dan beter zou zijn. Dit beleid van cherry picking (de mooiste eruit selecteren) oogstte veel kritiek, maar was wel tekenend voor de wind die in Nederland waait. Net als de invoering van de Inburgeringswet, waarbij we van vluchtelingen verlangen dat ze zelf verantwoordelijk worden voor hun inburgering. Eventuele lessen moeten ze zelf betalen.

Gevolgen op lokaal niveau, ook in Houten

De gevolgen van dit beleid zijn op lokaal niveau al goed te merken. In de gemeente Houten werd in 1999 SPIN opgericht. Deze Stichting Participatie en Integratie Nieuwkomers was verantwoordelijk voor het vluchtelingenwerk in Houten. Via de stichting werden nieuwkomers met twee parttime betaalde krachten, ondersteund door stagiaires en een grote groep vrijwilligers, zo goed mogelijk begeleid vanaf hun komst naar Houten.

De stichting moet noodgedwongen haar deuren sluiten per 1 januari 2013 en kan nu haar werkzaamheden al nauwelijks meer uitvoeren. De betaalde krachten zijn inmiddels ontslagen, omdat de gemeente de subsidie voor 2012 al met 66 procent verminderde en per 2013 op nihil heeft gezet. De gemeente baseerde zich daarbij op de volgende standpunten:

  • De gemeentelijke taak voor inburgering vervalt volledig.
  • De maatschappelijke begeleiding is nog zo beperkt, dat het niet efficiënt is om SPIN nog overeind te houden.

In Houten is nu de situatie ontstaan dat er voor de nieuwkomers geen goede structuur meer bestaat. De vrijwillige maatschappelijke begeleiders kunnen niet meer terugvallen op betaalde krachten, de stagiairs zijn verdwenen, de vaste ontmoetingsruimte is meestal dicht.

De gemeente heeft wel de intentie uitgesproken om via een locale welzijnsorganisatie een nieuwe begeleidingsstructuur te gaan opzetten, maar daarover is nog veel onduidelijk. Feitelijk wordt een aparte organisatie die zich met integratie van nieuwkomers bezig houdt, ongewenst gevonden en dat is tekenend voor de verandering die zich heeft voltrokken.

Geen ondersteuning voor nieuwkomers

Samenvattend is een beleid gegroeid, waarin het uitgangspunt is om nieuwkomers vooral niet te goed te willen ondersteunen. Alles draait om eigen verantwoordelijkheid. En oog voor de moeilijke leefomstandigheden die ze als vluchteling hebben gehad, is in het overheidsbeleid al helemaal niet meer te herkennen.

Hardvochtig voor asielzoekers

Voor niet uitgenodigde vluchtelingen, de asielzoekers, zijn we ondertussen ronduit hardvochtig. In het detentiecentrum in Zeist zitten meer dan 200 ex-vluchtelingen opgesloten. Deze mensen kunnen door omstandigheden niet terug naar het land van herkomst en Nederland wil ze niet hebben. Zo zitten ze in een situatie die ze zelf nooit hebben gewild.

En hoe behandelen we ze daarbij? Nederland sluit deze mensen op alsof het misdadigers zijn. Geestelijk worden ze volledig afgeknepen. Gewone gevangenen mogen bijvoorbeeld nog 43 uur per week werken of leren, zij slechts 18 uur. 16 uur per etmaal zijn de celdeuren op slot. Als deze mensen naar het ziekenhuis of naar de rechtbank moeten, krijgen ze handboeien om en wordt een broekstok gebruikt. Er wordt geen perspectief geboden. Hoe humaan willen we zijn? 

Meer humaan

Gelukkig gebeurt er wel wat. De Raad van Kerken in Zeist zegt niet voor niets dat het humaner kan en moet in kamp Zeist. Daarom wordt doorgegaan met de maandelijkse wakes bij de ingang van kamp Zeist waarbij iedereen welkom is. De eerstvolgende is op 1 juli 2012 om 16.30 uur. Laten we hopen dat er na de verkiezingen een humaner en gastvrijer vluchtelingenbeleid wordt geherintroduceerd, omdat steeds meer mensen zich hier sterk voor maken.

Tijm Corporaal
Fractievoorzitter GroenLinks Gemeente Houten