Wij geven zelf de toekomst vorm. Tijm Corporaal, fractievoorzitter van GroenLinks Houten, schetst een toekomstbeeld waarin werkloze jongeren aan de slag gaan bij lokale fruittelers, in plaats van seizoensarbeiders uit Oost-Europa.
De fruitteler keek uit over zijn boomgaard en de huisvestingslocatie naast zijn koelcellen. Met genoegen kauwde hij op een pijpenstrootje en keek naar het tafereel voor het woonblok. Vandaag, bij de afronding van het plukseizoen, kregen de 15 jongeren die voor hem hadden gewerkt kookles bij de bereiding van de slotmaaltijd. Het vijfgangenmenu zou bestaan uit allerlei streekproducten die de groep onder begeleiding van een lokale gastronoom zelf hielp klaarmaken. Geuren uit de mobiele keuken vervulden zijn boomgaard. De fruitboer had er plezier in. Vijftien jongeren hadden hier drie maanden een leer-werktraject uitgevoerd, terwijl ze op zijn bedrijf woonden. Wat was het leerzaam en gezellig geweest, ook voor hem zelf en zijn zoon Simon. Wat was hij blij dat hij deze ontwikkeling had ingezet.
In de avondzon bedacht de teler hoe anders de situatie er enkele jaren geleden had uitgezien in zijn regio. Een paar jaar geleden hadden een aantal fruittelers gevraagd om een permanente huisvesting voor buitenlandse seizoenwerkers te realiseren. Al snel waren andere fruitbedrijven dit ook gaan doen. De huisvesting voor de Oost-Europeanen was aantrekkelijk geweest. Het waren harde werkers, ze verdienden niet te veel en in combinatie met het bieden van woonruimte was het voor de telers een aantrekkelijk arrangement. Ook hij had zich laten verleiden om een groepsverblijf voor vijftien gasten te laten bouwen.
De teler dacht terug aan zijn motieven om het roer vorig jaar toch om te gooien. Het belangrijkste waren zijn ervaringen met zijn eigen zoon Simon geweest . De man van 31 was vroeger niet uit de boomgaard weg te slaan, maar de afgelopen jaren leek het plezier weg. Het fruitbedrijf had zich ontwikkeld tot productiebedrijf met dagloners. Simon had aangegeven dat hij er geen zin meer in had. En nu amper twee jaar later, wat een verschil! Ja, hij had een prachtige stap gemaakt. Het inkomen was misschien iets lager, maar de bezieling en motivatie waren helemaal terug. En niet alleen bij Simon. Zijn bedrijf had recent een prijs ontvangen voor het bieden van nieuwe werkgelegenheid voor jongeren. De tweede aanmoedigingsprijs alweer.
De teler besefte hoe hij twee jaar geleden nog in de ban was geweest van oude gedachten. Hij en zijn collega's dachten dat het onmogelijk was om jongeren te motiveren om in de fruitteelt aan de slag te gaan. Het werk werd steeds meer door buitenlandse seizoenwerkers gedaan en iedereen leek daar vrede mee te hebben. 'Het kon toch niet anders'. Eigenlijk was het nog erger. Zijn collega's hadden hem uitgelachen toen hij de investering in huisvesting in eerste instantie had tegengehouden. Een dief van zijn eigen portemonnee, wereldvreemd, hadden ze hem genoemd. Je moest mee, anders ging je bedrijf ten onder.
Al na het eerste jaar was hij helemaal klaar met die aanpak. Zijn zoon vond er niets aan, er was wel sfeer in de boomgaard, maar Nederlands werd er niet meer gesproken. Hij voelde zich vervreemd van zijn bedrijf, zo klaagde hij. Wat was de teler blij dat hij het roer als één van de eersten had omgegooid. Dat was begonnen tijdens een informatiebijeenkomst bij het WerkgeversServicePunt in de regio. Daar had hij gehoord dat de jeugdwerkloosheid zo aan het stijgen was en dat er nauwelijks vacatures voor jongeren openstonden. Ook had hij gesproken met een decaan van het Agrarisch Opleidings Centrum die stageplekken zocht voor jongeren die in de tuinbouw wilden gaan werken. Toen was het balletje gaan rollen. De gemeente sprong op de trein en in een hoog tempo werd een prachtig initiatief geboren wat uiteindelijk geleid had tot een heus convenant. Daarmee werd geregeld dat al zijn fruit tegen een vooraf bepaalde vergoeding door jongeren tussen de 17 en 20 jaar geoogst werd. De jongeren kregen een werkcontract inclusief lessen over de fruitteelt, over op jezelf wonen en voor jezelf zorgen in een groep. Simon had een rol gekregen als bedrijfsleider en mentor voor de jongeren. Het was hem op het lijf geschreven. Vorig jaar waren er nog wat aanloopproblemen, maar dit jaar was het geweldig. De stress was weg op zijn bedrijf, er werd met plezier gewerkt en zijn bedrijf stimuleerde de regionale economie. Zijn boomgaard ontving steeds meer bezoekers en de helft van zijn fruit werd nu regionaal verkocht. Van deze groep werd nu afscheid genomen, maar in januari kwam een nieuwe groep. Dan zou het accent op boomonderhoud en snoeitechniek komen te liggen. De fruitteler lachte en dacht: "30 oktober 2015, ik had nooit verwacht dat we zo snel konden veranderen."
Tijm Corporaal, fractievoorzitter GroenLinks Houten
Dit artikel verscheen op 24 juli 2013 op Bureau de Helling, het wetenschappelijk bureau van GroenLinks